 |
| दधिराम खतिवडा |
अहिले नेपालमा
असाध्यै फेसनको विषय बनेको छ अमेरिका, अष्ट्रेलिया । कलिला युवायुवती लाखौँ नगद
बोकेर कन्सलटेन्सितिर धाउँछन । खेतबारी बेचेरै भिसा लगाउछन । अनि फलानो अमेरिका
जाने, ढिस्कानो अष्ट्रेलिया जाने भनेपछि चर्चा परिचर्चा सुरु हुन्छ । बिबाहको साइत
जुराउने, डिपेन्डेन्ट पाटनर खोज्ने । उपल्लो तहका ब्यक्ति समेत मरिहत्ते गर्छन
भिसा लागेको केटोलाइ छोरी दिन । नत उमेरको सन्तुलन मिलोस नत कुलघरान, ब्यबहारिकता
र क्षमता नै । जसरी हुन्छ अमेरिका उडाने । मेरो छोरो वा छोरी अमेरिका छन भनेर गाउँ
देखि सहरसम्म प्रचारप्रसारमा जुट्नेको पनि कमि छैन समाजमा ।
हाम्रो समाजमा सुनेको
भरमा अमेरिका सबै थोक हो, पैसा सोहोर्न पाइन्छ । पैसा भारी हाल्न पाइन्छ । काम
गर्नुपर्दैन, सारा सबै सुबिधै सुबिधा हुन्छ भन्ने मनोरोगयुक्त गलत कथ्यहरू छन । जहाँ
गए पनि शारिरीक, बौद्दिक श्रम गर्नेपर्छ भन्ने सतही मुल्याङकन गरिदैन । अनि
देखिन्छ सपना सफा सुन्दर, र चिटिक्क न्युयोर्क सहरको । नेपालमा बसेर अमेरिकाबारे
देखेको सपना र अमेरिका पुगेपछि भोग्नुपर्ने बिपनामा धेरै अन्तर छ । नेपालमा सपना
देख्दादेख्दै अमेरिका पुग्ने जो कोही त्यहाँ पुगेपछि झल्याँस्स ब्युँझिन्छ ।
अमेरिका बस्नेले
समुद्री किनार, स्ट्याचु अफ लिवर्टी, टाइम्स स्क्वायर, गोल्डेनगेट, हलिउडमा
बसेर खिचेको तस्बिरलाई देखेर नेपाली समाजले मूल्यांकन नगर्दा उपयुक्त हुन्छ । यहाँ
रहेका उच्च शिक्षित बाहेक अधिकांस नेपालीहरुले राज्य अनुसार न्युनतम प्रतिघण्टा
सातदेखि एघार डलर ज्याला पाउँछन् । कागजपत्र नभएकाहरुको हकमा त्यो रकम अझै कम
हुन्छ । यस हिसाबले हप्ताको सातै दिन दैनिक आठ घण्टा काम गर्यो भने पनि मासिक
आम्दानी भनेको दुई हजार डलरको वरिपरी हुन्छ । यो अधिकतम् हो, यसमा अझ घट्न सक्छ तर बढ्दैन । कुनै कारणले वा बिरामी परेर त्यो दिन काममा
गएन भने वा हप्ताको एक दिन बिदा बस्यो भने त्यो ज्याला आउदैन । हप्तामा सातै दिन
काम गर्न अत्यन्तै कठिन हुन्छ, कामको समयमा एक छिन बस्न
पाइदैन उभिएर नै काम गर्नु पर्छ, काम सकिएर डेरा पुग्दासम्म
खुट्टा झर्ला जस्तो हुन्छ । मेरूदण्द खुस्केको अनुभब हुन्छ ।
सामान्य सिप, दक्षता अनि अंग्रेजी भाषामा कमाण्ड नभएकालाई यो संसार
निकै कठिन ठाउँ हो, स्वर्ग होइन नर्क हो । यहाँ आएर डिप्रेसनमा
परेर आत्महत्या गर्ने अवस्थामा पुगेका केहि उदाहरण पनि छन । अमेरिका पुगेभने मैले
काम पाउनसक्छु ? काम पाइन भनेपनि कति महिना खाली हात
बस्नसक्छु ? त्यति समयसम्मका लागि मलाई सहयोग गर्ने आफन्त,
साथीभाई छन् कि छैनन् ? अनि जस्तोसुकै काम पनि
गर्छु भन्ने हिम्मत छ भनेमात्र अमेरिकी गोलार्द्धमा टिक्न सकिन्छ । किनकी यो ठाउँ
भनेको कसैले कसैलाई मतलब नराख्ने, अनि आवश्यक परेको आफन्तले
समेत मुन्टो अर्कातिर बटार्ने, चिनेको छैन भन्ने ठाउँ हो ।
भारतीय या पाकिस्तानीका स्टोर, ग्याँस स्टेशन, रेस्टुरेन्टहरुमा
काम गर्नुको बिकल्प छैन । त्यो पनि तालिम
अबधि भनेर महिनौ निशुल्क काम गर्नुपर्ने बाध्यता हुन्छ । नेपालमा यति पढेको उति
भनेर गफ नगरेको राम्रो अमेरिका यस्तै हो । जहाँ आइसकेका पनि पछुताएका छन् र आउन
नपाएका पनि पछुताइरहेका छन् ।
जसले जति
नेपालमा म यस्तो र उस्तो भनेर गफ हाँके पनि उसले त्यो काम गर्ने समयमा कुचो लगाउने, भुँइ र चर्पी पुछ्ने जस्ता काम गर्नैपर्छ । नेपालमा
स्नातकोत्तर उतिर्ण गरेको हो भने पनि उसको हैसियत यहाँ औंठा छाप बराबर नै हो । अझ
कसैले म म्यानेजर छु भनेर दाबि गर्छन भने त त्यो सबैभन्दा दुखी प्राणी हो भन्ने
बुझ्दा हुन्छ । त्यस्ता केहि ब्यबसायिक रूपले सफल ब्यक्तिहरू पनि छन जसलाइ बोल्ने
फुर्सद हुदैन ।
अमेरिकालाई
मान्छेहरु अवसरै अवसरको देश भन्छन् । त्यस्तो अवसर कसले कति पायो मुलुकलाइ कति
फाइदा भयो त्यो थाहा भएन । तर, अमेरिकाले सबैलाई कडा
परिश्रम गर्न भने सिकाउँछ । कडा परिश्रम गरेपछि परिणाम पनि राम्रै हुनेमा कुनै
शंका छैन । समयको सदुपयोग गरेर काम गर्ने हो भने यो देशमा सबैलाई काम छ, यहाँ बेरोजगार भनेको अल्छी मान्छे मात्र हो ।
कुनै कम्पनि वा
व्यवसायको मालिक, सिईओ वा प्रबन्धकले
पनि सामान्य कामदार जस्तै काम गर्न वा ग्राहकलाई सेवा दिन तत्पर हुने संस्कार ।
रेस्टुरेण्टको वेटरलाई प्रोफेसरले सर भनेर सम्बोधन गरेको वा कुनै व्यवसायको
प्रबंधक, मालिक वा कार्यालयको हाकिमलाई कामदार/कर्मचारिले
नामले बोलाएको किन नहोस यहाँ देखिने यस्ता व्यवहारहरुले कसैलाई काम र कामको
प्रकृतिको आधारमा सानो र ठुलोको विभेद छैन । कार्यस्थलमा हुने यस्ता व्यवहारहरुले
काम र व्यवसायको सम्मान गर्ने र प्रत्येक व्यक्तिको आत्मसम्मान नै प्रधान र
महत्वपूर्ण हो भन्ने कुरा सिकाउछ न कि को के गर्छ, कति कमाउछ वा कस्को कुन पद हो
भन्ने कुरा ।
नेपालको भन्दा
रितीथिती ठ्याक्कै उल्टो भएको अमेरिकामा त्यस्तो के छ ? जहाँ जानको लागि मानिसहरु दिनरात मेहनत गर्न पछि
पदैनन् । ज्यानको माया भन्दा अमेरिकी मोह ठुला मान्छन् । उता, अमेरिका बसेकाहरूले
आफुलाई सम्पन्न र खुशी देखाउन सामाजिक सञ्जालमा किसिम किसिमको फोटो अपलोड
गरिरहन्छन् । भित्र पीडा बोकेर अरुलाई आफु खुशी भएको देखाएर नाटक गर्नु भन्दा आफै
भित्रबाट खुशी हुनु महत्वपूर्ण हो । यो मान्छे जीवनदेखि खुशी छ भनेर कसैले
प्रमाणपत्र दिनु पर्दैन ।
अमेरिका बस्ने
भारतीय मुलका नागरिकहरूको सामूदायिक सम्बन्ध यति पारस्परिक छ कि उनीहरू एकअर्कालाइ
सहयोग गर्छन । भाबनात्मक एकता र सामाजिकता छ । नेपालीहरूको भावना सकेसम्म ठग्ने,
कार्यक्षेत्रमा चम्चागिरी गर्ने, कुरा काट्ने प्रबृत्ति ज्यादा छ, मानबीय सहयोग
गर्ने त ठाढाको कुरा । नेपालरीबाटै जोगिन मुश्किल छ यहाँ ।
नेपालमा रहेका
बाबुआमा वा आफन्त नातागोता साथीभाइले बुझ्नुपर्ने कुरा के हो भने अमेरिकामा टपटप
डलर टिप्ने हैन । अधिकांसले ८/१० घन्टा उभिएर खलखली पसिना बगाएपछि बल्ल केही आर्जन
हुन्छ । त्यसको एक तिहाई कर, रेन्ट तिर्दै सकिन्छ । बाँकी रहेको एक तिहाईले आफनो
अन्य किनमेल र बच्यो भने नेपालमा पनि पठाउनुपर्छ । यहाँ बसेर आइफोन ल्याइदे र ऊ
ल्याइदे, यो पठाइदे भन्न सजिलो हुन्छ तर उता त्यति जोहो गर्न
डडाँल्नो अर्अरिनेगरि घोटिनुपर्छ । लुगा त्यसै सफा हुन्छ ठाउँ राम्रै छ फेसबुकमा
हप्ताको एकचोटि रमाइलो गरेको फोटो सुकिलो र मुहार हँसिलो देख्दैमा यहाँ बसी बसी
भावनात्मक शोषण गर्नु अत्याचार हो ।
अत: सीपमुलक वा
स्वरोज़गारमुलक शिक्षा, रोज़गार सृजना,
कामको सम्मान गर्ने संस्कार, उध्योग, कृषि र पर्यटनमा जोड दिदै देशको युवाशक्तिलाई सृजनात्मक काममा लगाउन सके
अर्थात सबैलाई काममा ब्यस्त बनाउन सके नेपाल संवृद्ध देश बन्न धेरै समय लाग्दैन ।
बिदेशमा बिज्ञान, प्रबिधी र अन्य क्षेत्रमा उच्च बिशेषज्ञता
हासिल गरेका धेरै नेपालीहरु छन । नेपाललाई चाहिने ठुलो स्रमशक्ति बिदेशमा छ । भारत
र चिनले त्यस्तो बिदेशिएको दक्ष्य जनशक्ति फर्काएर देश बिकासमा लगाएका छन ।
नेपालले पनि त्यस्तो वातावरण बनाउनुपर्छ ताकि नेपालीहरु बिदेशिन होईन, स्वदेश फर्कन लालायित हुन । अमेरिका उड्न होइन ।
@drkhatiwada1992
कान्तिपुर अनलाइन १० पुस २०७५ मा प्रकाशित
कान्तिपुर अनलाइन १० पुस २०७५ मा प्रकाशित
No comments:
Post a Comment